سرگذشت) یخ(وطرزتهیّة آن درتهران قدیم:خصوصیّتی در نوع بشرهست  , که قدرآنچه را دارند نمیدانند  . البتّه اگر خیلی عمیق فکرکرده ریشه یابی کنیم ویژگی بی اعتنایی به آنچه داریم و دنبال بهترش بگردیم , نه تنها نمیتواند عیب باشد بلکه شاید باعث بسیاری از پیشرفتهای علمی و اکتشافی هم بوده , و نمیشود ازآن به عنوان ناشکری و کفران نعمت یادکرد , در عین حال که باید , درهرحال ازنعمت های خداوندی سپاسگزار بود. گاهی این اندیشه پیش می آید , قبل از اکتشاف نیروی برق , تلفن , وسایل نقلیة تندرو  جرّاحی های پیشرفتة وعلوم الکترونیک مربوط به پزشکی انسان چه مشکلاتی درزندگی روزمره داشته , شنیده ایم چه مشقتی تحمّل میشد برای کشیدن یک دندان . معمولاً دندان را  دلاّ کهای حمّام می کشیدند و روشی داشت به این شرح  : دونفر مرد نیرومند دو بازوی کسی را که باید دندان کشید میگرفت ودلاّ ک با گاز انبر بجان دندان می افتاد , و برای اینکه اینکاردرد ناک بوده شخص فریاد میکشید , قبلاً سرنا ودهل زن می آوردند و شروع به زدن میکرد , که صدای فریاد شنیده نشود . یا شخصی از عشایر قدیمی تعریف میکرد که تنها معالج عارضة دیسک کمردرطایفة ما یک چوپان بود که شاید هم مقداری تجربه داشت.وی می گفت میدانم علّت دیسک کمرچیست .یک یا چند مهره پس و پیش میشود. وی بیماررا دمرخوابا نیده با گوشت کوب چوبی روی مهره ایکه خودش میدانست می کوبید . بعد روغنی مالیده با بستن یک شال پشمی بیمار را مرخص میکرد و عجیب اینکه آقای دکتر چوپان منشی هم داشت ووقت میداد چون بیشر بیماران برای مدّ تی کمرشان خوب میشد . این بود برخی مشکلات قدیمی ها , بدون اینکه اشاره به نبودن کامپیوتر , اینترنت , ماهواره تلویزیون و بسیاری از دست آورد های علمی وعجیب  بشر بشود . و اما ّیخ هم که درحال حاضر به فراوانی در اختیار همه است سرگذشتی دارد  . یکی از ساده ترین نیازهای اوّلیّة انسان , خوردن وآشامیدنست . ودرتابستان بخصوص در مناطقی که هواگرم میشود , احتیاج به نوشیدن آب خنک وآب یخ اجتناب ناپذیر است . امّا درده ها سال پیش که یخچال به ایران نیامده بود , در تهران , یخ را چگونه تهیّه میکردند؟. تولید یخ بوسیلة سرمایه داران و سرمایه گذاران انجام میشد که درآمد آن سرشاربوده , در حدود سالهای 1329بسیاری از سرمایه داران مشهور, و برخی سیاستمداران از این راه ثروتمند شده آنهاکه زرنگ تر بودند ثروتهای بدست آمده را زمین های تقریباً مفت خریده میلارد ها ثروت برای فرزندانشان باقی گذاشتند. روش تهیّـة یخ , بهداشتی نبود , و اصولاً بهداشتی وجود نداشت . محاصره شد ن درانبوه مگس ازمشکلات عمومی بود  بهمین دلیل بیماری های پوستی و انگلی و میکربی فراوان و گاه بیماری وبا فراگیر میشد . قدیم ها بدلیل اینکه هوای دنیا مثل امروز گرم نشده بود ,  زمستانها خیلی سرد میشد . زمین هاییکه امروزقیمت های گزاف دارند اکثراً غیر مسکونی و بایربودند. یخسازان ,کارگرانی استخدام کرده به هر یک پوستینی غیر بهداشتی می پوشاندند , نخست , گودالی در کنار یک زمین مسطّح که نزدیک نهر آبی دائم بود می کندند به اندازه ای که بتوان یک زمستان تولید یخ را درآن ذخیره کرد .بعد ,  زمین مسطّح را به اندازه ای که لازم بود , محصور می کردند ,  وآب نهررا به سطح زمین هدایت , تا به قطرمعیّنی پر شود .آنوقت درگوشه وکنار روی تخته سنگها در پوستین خود فرورفته , چرت میزدند  , تا آبها بعلّت سرمای زمستان ( بخصوص شمال تهران مثل محلّة یخچال امروزکه از نقاط تولید یخ بود) یخ بزند نزدیک های صبح کارگران , یخ های تولیدشده را, با کلنگ , قسمت قسمت کرده , با شن کش , بداخل گودال میریختند و اینکار هر شب تا وقتیکه هوا از سردی می افتاد ادا مه داشت. بعد روی یخ هاییکه قطور شده بود پوشال برنج ریخته معبری مالرو , در کنار گودال ایجاد , در وقت گرما خرده فروشان یخ که با الاغ در صف ایستاده بودند , بتدریج ازمعبرمالرو پایین رفته , کارگرانیکه زیرگودال حضور داشتند  , با کلنگ و تیشه یخ هارا خرد کرده صاحب یخسازی یا مباشراوکه بودند , بتدریج به یخ فروش ها میفروخت , و آنها با الاغ های خود ازگودال خارج  شده به محلاّت میرفتند وفریاد میزدند : یخی ...یخ داریم . ساکنان خانه ها و خانم های خانه دارسبد بدست ,  هجوم آورده , به یخ فروش دوره گرد ناهار و انعام میدادند که به آنها یخ بلوری بدهد. خریداران یخ های غیر بهداشتی را درگونی  پیچیده ,  تدریجاً استفاده میکردند  .بعداً که فلاسک  نگهداری یخ آمد .البتّه کسانی میتوانستند یخ بخرند که وضع متوّسط وخوب داشتند . افراد کم درآمد ازآب انبارها آب خنک را تأمین میکردند که با پلّه های زیاد در محلاّت وجود داشت .یک نمونه , آب انباربزرگیست که درجنوب تهران قراردارد , و اکنون تبدیل به رستوران سنّتی شده . 

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: